Νόαμ Τσόμσκι: Δέκα τεχνικές για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης

 Διαβάζοντας αυτό το κείμενο αντιλαμβάνεται εύκολα ο καθένας ότι τίποτα από όσα συμβαίνουν σήμερα  δεν έγινε τυχαία. Και στις δέκα τεχνικές θα αναγνωρίσει κανείς τη δική του καθημερινότητα, τη δική του   πραγματικότητα τα τελευταία χρόνια της ευημερίας μας. Δικαίως συμπεραίνει κανείς ότι όλα εξελίχθηκαν  όπως ακριβώς τα είχαν σχεδιάσει. Όλες οι τεχνικές εφαρμόστηκαν πάνω μας και σήμερα πια μπορούμε να πούμε ότι αποδειχθήκαμε τα ιδανικά πειραματόζωα!

1. Η τεχνική της διασκέδασης

Πρωταρχικό στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου, η τεχνική της διασκέδασης συνίσταται στη στροφή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και από τις μεταλλαγές που αποφασίστηκαν από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ, δι’ενός αδιάκοπου καταιγισμού διασκεδαστικών και ασήμαντων λεπτομερειών. Η τεχνική της διασκέδασης είναι επίσης απαραίτητη για να αποτραπεί το κοινό από το να ενδιαφερθεί για ουσιαστικές πληροφορίες στους τομείς της επιστήμης, της οικονομία, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής. «Κρατήστε αποπροσανατολισμένη την προσοχή του κοινού, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμαλωτισμένη σε θέματα χωρίς καμιά πραγματική σημασία. Κρατήστε το κοινό απασχολημένο, απασχολημένο, απασχολημένο, χωρίς χρόνο για να σκέφτεται· να επιστρέφει κανονικά στη φάρμα με τα άλλα ζώα». Απόσπασμα από το Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους.

2. Η τεχνική της δημιουργίας προβλημάτων, και στη συνέχεια παροχής των λύσεων

Αυτή η τεχνική ονομάζεται επίσης «πρόβλημα-αντίδραση-λύση». Πρώτα δημιουργείτε ένα πρόβλημα, μια «έκτακτη κατάσταση» για την οποία μπορείτε να προβλέψετε ότι θα προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση του κοινού, ώστε το ίδιο να ζητήσει εκείνα τα μέτρα που εύχεστε να το κάνετε να αποδεχτεί. Για παράδειγμα: αφήστε να κλιμακωθεί η αστική βία, ή οργανώστε αιματηρές συμπλοκές, ώστε το κοινό να ζητήσει τη λήψη μέτρων ασφαλείας που θα περιορίζουν τις ελευθερίες του. Ή, ακόμη: δημιουργήστε μια οικονομική κρίση για να κάνετε το κοινό να δεχτεί ως αναγκαίο κακό τον περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αποδόμηση των δημοσίων υπηρεσιών.

 3. Η τεχνική της υποβάθμισης

Για να κάνει κάποιος αποδεκτό ένα απαράδεκτο μέτρο, αρκεί να το εφαρμόσει σταδιακά κατά «φθίνουσα κλίμακα» για μια διάρκεια 10 ετών. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν ριζικά νέες κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός) στις δεκαετίες του 1980 και 1990. Μαζική ανεργία, αβεβαιότητα, «ευελιξία», μετακινήσεις, μισθοί που δεν διασφαλίζουν πια ένα αξιοπρεπές εισόδημα· τόσες αλλαγές, που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση, αν είχαν εφαρμοστεί αιφνιδίως και βίαια.

4. Η στρατηγική της αναβολής

Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσετε ως «οδυνηρή αλλά αναγκαία», αποσπώντας την συναίνεση του κοινού στο παρόν, για την εφαρμογή της στο μέλλον. Είναι πάντοτε πιο εύκολο να αποδεχτεί κάποιος αντί μιας άμεσης θυσίας μια μελλοντική. Πρώτ’ απ’όλα, επειδή η προσπάθεια δεν πρέπει να καταβληθεί άμεσα. Στη συνέχεια, επειδή το κοινό έχει πάντα την τάση να ελπίζει αφελώς ότι «όλα θα πάνε καλύτερα αύριο» και ότι μπορεί, εντέλει, να αποφύγει τη θυσία που του ζήτησαν. Τέλος, μια τέτοια τεχνική αφήνει στο κοινό ένα κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να συνηθίσει στην ιδέα της αλλαγής, και να την αποδεχτεί μοιρολατρικά, όταν κριθεί ότι έφθασε το πλήρωμα του χρόνου για την τέλεσή της.

5. Η στρατηγική του να απευθύνεσαι στο κοινό σαν να είναι μωρά παιδιά

Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν έναν αφηγηματικό λόγο, επιχειρήματα, πρόσωπα και έναν τόνο ιδιαιτέρως παιδικό, εξουθενωτικά παιδιάστικο, σαν να ήταν ο θεατής ένα πολύ μικρ ό παιδί ή σαν να ήταν διανοητικώς ανάπηρος. Όσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλεται να εξαπατηθεί ο θεατής, τόσο πιο παιδιάστικος τόνος υιοθετείται από τον διαφημιστή. Γιατί; «Αν [ο διαφημιστής] απευθυνθεί σε κάποιον σαν να ήταν παιδί δώδεκα ετών, τότε είναι πολύ πιθανόν να εισπράξει, εξαιτίας του έμμεσου και υπαινικτικού τόνου, μιαν απάντηση ή μιαν αντίδραση τόσο απογυμνωμένη από κριτική σκέψη, όσο η απάντηση ενός δωδεκάχρονου παιδιού». Απόσπασμα από το «Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους»

6. Η τεχνική του να απευθύνεστε στο συναίσθημα μάλλον παρά στη λογική

Η επίκληση στο συναίσθημα είναι μια κλασική τεχνική για να βραχυκυκλωθεί η ορθολογιστική ανάλυση, επομένως η κριτική αντίληψη των ατόμων. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση του φάσματος των αισθημάτων επιτρέπει να ανοίξετε τη θύρα του ασυνείδητου για να εμφυτεύσετε ιδέες, επιθυμίες, φόβους, παρορμήσεις ή συμπεριφορές...

7. Η τεχνική του να κρατάτε το κοινό σε άγνοια και ανοησία

Συνίσταται στο να κάνετε το κοινό να είναι ανίκανο να αντιληφθεί τις τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες που χρησιμοποιείτε για την υποδούλωσή του. «Η ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι πιο φτωχή, ώστε η τάφρος της άγνοιας που χωρίζει τις κατώτερες τάξεις από τις ανώτερες τάξεις να μη γίνεται αντιληπτή από τις κατώτερες». Απόσπασμα από το «Ὀπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους».

8. Η τεχνική του να ενθαρρύνεις το κοινό να αρέσκεται στη μετριότητα

Συνίσταται στο να παρακινείς το κοινό να βρίσκει «cool» ό,τι είναι ανόητο, φτηνιάρικο και ακαλλιέργητο.

9. Η τεχνική του να αντικαθιστάς την εξέγερση με την ενοχή

Συνίσταται στο να κάνεις ένα άτομο να πιστεύει ότι είναι το μόνο υπεύθυνο για την συμφορά του, εξαιτίας της διανοητικής ανεπάρκειάς του, της ανεπάρκειας των ικανοτήτων του ή των προσπαθειών του. Έτσι, αντί να εξεγείρεται εναντίον του οικονομικού συστήματος, απαξιώνει τον ίδιο τον εαυτό του και αυτο-ενοχοποιείται, κατάσταση που περιέχει τα σπέρματα της νευρικής κατάπτωσης, η οποία έχει μεταξύ άλλων και το αποτέλεσμα της αποχής από οποιασδήποτε δράση. Και χωρίς τη δράση, γλιτώνετε την επανάσταση!..

10. Η τεχνική του να γνωρίζεις τα άτομα καλύτερα από όσο γνωρίζουν τα ίδια τον εαυτό τους

Στη διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών, οι κατακλυσμιαία πρόοδος της επιστήμης άνοιξε μια ολοένα και πιο βαθειά τάφρο ανάμεσα στις γνώσει του ευρέως κοινού και στις γνώσεις που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι ιθύνουσες ελίτ. Χάρη στη βιολογία, τη νευροβιολογία και την εφαρμοσμένη ψυχολογία, το «σύστημα» έφτασε σε μια εξελιγμένη γνώση του ανθρώπινου όντος, και από την άποψη της φυσιολογίας και από την άποψη της ψυχολογίας. Το σύστημα έφτασε να γνωρίζει τον μέσο άνθρωπο καλύτερα απ’όσο γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το σύστημα ασκεί έναν πολύ πιο αυξημένο έλεγχο και επιβάλλεται με μια μεγαλύτερη ισχύ επάνω στα άτομα απ’όσο τα άτομα στον ίδιο τον εαυτό τους..

ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ : ΑΝ ΤΟ ’21 ΥΠΗΡΧΕ MEGA …

 

Από Α.Ρ.Σ.Ι.                                              14-3-12

 

«Ξετσουτσούρουσαν» τα ΝΤΟΠΕΡΜΑΝ των βραδινών δελτίων, ΒΡΙΖΟΝΤΑΣ και ΑΠΕΙΛΩΝΤΑΣ όποιον … «τολμήσει» να διαμαρτυρηθεί ενάντια στους «επίσημους» εκπροσώπους του αισχρού οικονομικοπολιτικού κατεστημένου κατά τη διάρκεια των παρελάσεων της 25^ης Μαρτίου.

Πρωτοπόρο στην ΑΙΣΧΡΟΤΗΤΑ φυσικά για άλλη μια φορά το MEGA … Εκτός από τις γνωστές ΑΡΛΟΥΜΠΕΣ προέλευσης Βενιζέλου, Σαμαρά και Παπαδήμ(ι)ου -για την ανάγκη να «εορτάσουμε» όλοι «ενωμένοι και αγαπημένοι», αγωνιστές και υποταγμένοι, θύματα και θύτες, αξιοπρεπείς και ξενόδουλοι, έντιμοι και λαμόγια, λαός και Κολωνάκι, κλπ- έφτασαν χθες στο σημείο να απαιτήσουν … ΑΥΣΤΗΡΕΣ ΠΟΙΝΕΣ για τους πολίτες της Ρόδου (!!!) που είχαν αναγκάσει πριν λίγες μέρες τους «επίσημους» πολιτικάντηδες να φύγουν από την εξέδρα της παρέλασης τρέχοντας …

Το μαύρο, ελεεινό και τρισάθλιο μέτωπο κεφαλαίου – ΕΕ – ΔΝΤ – ΠΑΣΟΚ – ΝΔ, μαζί με τους ΠΑΠΑΓΑΛΟΥΣ και τα ΝΤΟΠΕΡΜΑΝ των καθεστωτικών ΜΜΕ έχουν ξεπεράσει κάθε όριο γκαιμπελισμού. Απίστευτα ψέματα, τρομοκρατία, συκοφάντηση και αποσιώπηση κάθε λαϊκής κινητοποίησης, χυδαία επίθεση ενάντια σε κάθε αντίθετη φωνή …

 

Μέρες που είναι, ας φανταστούμε τι θα γινόταν αν υπήρχε … MEGA τον καιρό του ΄21 (ας πόυμε πχ βραδινό δελτίο μετά την εισβολή του Ιμπραήμ στον Μωριά) :

Τρέμη. «Και ενώ η παγκόσμια κατάσταση είναι τόσο δύσκολη, υπάρχουν ακόμα κάποιοι αμετανόητοι που εξακολουθούν να στεναχωρούν τον πολυχρονεμένο μας σουλτάνο, που ο γιαραμπής να μας κόβει χρόνια και να του δίνει μέρες».

Πρετεντέρης. «Όχι μόνο αυτό Όλγα. Ενώ όλες οι υγιείς δυνάμεις του τόπου, κοτζαμπάσηδες-δεσποτάδες-καραβοκύρηδες έχουν πλέον αντιληφθεί πως η χώρα χρειάζεται ηρεμία και ανάπτυξη γιατί αλλιώς οι Οθωμανοί θα σηκωθούν να φύγουν και θα μας αφήσουν μόνους μας, αυτοί οι αλιτήριοι κατσαπλιάδες, αυτές οι μειοψηφίες έχουν το θράσος να απειλούν τους νοικοκυραίους».

Τσίμας. «Έχεις δίκιο Γιάννη. Μάλιστα έμαθα πως αυτές οι περιθωριακές ομάδες κουκουλοφόρων – φουστανελοφόρων έχουν επικεφαλής έναν τύπο Κολοκοτρώνη, κάπως έτσι, που έχει το θράσος να απειλεί με βία, φωτιά και τσεκούρι, την φιλήσυχη πλειοψηφία που την αποκαλεί προσκυνημένη».

Καψής. «Πραγματικά δεν καταλαβαίνω τι λέτε τόση ώρα, όμως το αδελφάκι μου που είναι μέγας δραγουμάνος του Μεγάλου Βεζίρη στην Ιστανμπούλ μου είπε πως αυτός ο …κοτρώνης και τα άλλα μπουμπούκια εξτρεμιστές Παπαφλέσσας και λοιποί είναι η αιτία που η Υψηλή Πύλη μας έχει στην μπούκα».

Τρέμη. «Σωστά Μανώλη. Όμως έχουμε τον ίδιο τον τρομοκράτη στο τηλέφωνο να τον ανακρίνουμε. Κύριε Κολοκοτρώνη με ακούτε ; (Στα παράθυρα γύρω από την Τρέμη οι άλλοι τρεις κάνουν μορφασμούς απέχθειας).

Κολοκοτρώνης. «Συμπαθάτε με, δεν σας γρικώ καλά γιατί εδώ είμαστε έξω στον αέρα και το αγιάζι, και πέφτουν και κουμπουριές πότε – πότε».

Τρέμη. «Πείτε μας κ. Κολοκοτρώνη, που βρήκατε το θράσος να αναστατώνετε τον τόπο και να παραβιάζετε την νομιμότητα ; Αφού οι προύχοντες που μας κυβερνούν έχουν κάνει μνημόνιο με τον Ιμπραήμ, εσείς τώρα τι θέλετε ;»

Κολοκοτρώνης. (Μόλις πάει να πει μια συλλαβή, τον διακόπτει ο Πρετεντέρης).

Πρετεντέρης. «Όλγα, για ρώτα τον κύριο σε παρακαλώ … γιατί εμείς όλοι είμαστε αναγκασμένοι να πληρώνουμε σήμερα τους συνδικαλισμούς και τις μαγκιές που έκανε στα Δερβενάκια και την Τριπολιτσά».     

Κολοκοτρώνης. (Πάει πάλι να μιλήσει, αλλά τον ξαναδιακόπτουν).

Τρέμη. «Μην μιλάτε κύριε, ο Γιάννης είπε να σας ρωτήσω, δεν σας ρώτησα ακόμα. Για απαντήστε λοιπόν, πως τολμάτε να σηκώνετε κεφάλι όχι μόνο στους οθωμανούς αλλά και στους ευρωπαίους. Η ιερά συμμαχία Αγγλία – Γαλλία – Αυστροουγγαρία – Ρωσία μας είπε να κάτσουμε στα αυγά μας και να λέμε σφάξε μας αγά μου ν’ αγιάσουμε. Εσείς τι παριστάνετε, ξέρετε καλύτερα από όλους αυτούς;»

Κολοκοτρώνης. (Πριν προλάβει να αρθρώσει λέξη, τον διακόπτει ο Καψής αυτή τη φορά).

Καψής. «Εγώ ακόμα δεν έχω καταλάβει ποιο είναι το θέμα, όμως τώρα θυμήθηκα πως το αδελφάκι μού έγραψε τις προάλλες πως στο σεράϊ συζητιέται πολύ ότι πίσω από τις ταραχές είναι μια ύποπτη περιθωριακή οργάνωση που λέγεται φιλική εταιρεία. Αυτοί δεν σέβονται τίποτα, έχουν διώξει όλους τους επενδυτές … φανταστείτε πως είχε έρθει ένας σοβαρός λόρδος ονόματι Έλγιν που έδωσε μια ολόκληρη φούχτα λίρες για να πάρει κάτι παλιομάρμαρα ο κουτόφραγκος, και αυτοί οι αμετανόητοι προσπάθησαν να τον εμποδίσουν μαζί με κάτι ψευτοκουλτιουράδηδες κοραήδες και λοιπούς. Πάλι καλά που δεν τα κατάφεραν, γιατί η επένδυση αυτή δημιούργησε και θέσεις εργασίας, αυτούς που βοήθησαν να ξηλωθούν τα παλιομάρμαρα και αυτούς που τα φόρτωσαν στα καράβια του λόρδου».

Τσίμας. «Να προσθέσω, Μανώλη, πως αυτοί οι περιθωριακοί κουρελήδες έχουν εκθέσει ανεπανόρθωτα τη χώρα στα ευρωπαϊκά ανακτοβούλια. Κύριε Κολοκοτρώνη, το ξέρετε πως εξαιτίας σας ολόκληρος κόμης Μέτερνιχ έχει βάλει την Ελλάδα στο στόχαστρο ;»

Κολοκοτρώνης. (Μόλις ανοίγει το στόμα του, τον διακόπτουν άλλη μια φορά).

Πρετεντέρης. «Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά Παύλο, έχουμε τώρα και καινούριο φρούτο – τον επαναστατικό τουρισμό. Έχουν πλακώσει και αναρχικοί από το εξωτερικό, σαν να μην έφταναν οι δικοί μας. Κάτι Σανταρόζα, κάτι Μπάϊρον και άλλα αποβράσματα. Μπάτε σκύλοι αλέστε γίναμε, κάνουμε και εισαγωγή ταραχοποιών.»

Τρέμη. «Μάλιστα, Γιάννη, όλοι αυτοί μαζί με τους δικούς μας κάνουν και καταλήψεις σε δημόσια κτίρια. Δες τι έγινε στα κάστρα απ’ όπου πέταξαν έξω τις νόμιμες αρχές, δες τι έγινε στο Μεσολόγγι και αλλού. Πως θα προκόψει μετά από αυτά ο τόπος ; Αν μας πετάξουν έξω από το γρόσι, ποιος θα φταίει μετά ;»

Κολοκοτρώνης. (Έχει βαρεθεί που δεν τον αφήνουν να μιλήσει και έχει φύγει από την γραμμή, ακούγεται του-του).

Τρέμη. «Ορίστε θράσος. Μας έκλεισε το τηλέφωνο στα μούτρα μας. Εδώ του κάναμε την τιμή να τον ακούσουμε στο φιλόξενο δελτίο μας, να εκθέσει τις απόψεις του ελεύθερα και δημοκρατικά. Αλλά τι ξέρουν από δημοκρατία αυτοί οι τρομοκράτες. Ας αλλάξουμε τώρα θέμα, να πούμε για τις φιλανθρωπίες της πρέσβειρας καλής θέλησης Μπαρντιν Χανουμ Μπουρέκ που εγκαινίασε σήμερα νέα πτέρυγα στο Λεπροκομείο Σπιναλόγκα μαζί με τον βεζίρη αρρώστιας Λομπέρ Μπέη. Θυμίζουμε πως στις 11 στην Ανατροπή ο Γιάννης φιλοξενεί τους αρχιραγιάδες Μπενιζέλ, Τσαμάρ και Καρα Τζαφέρ για να ακούσουμε επιτέλους και μια υπεύθυνη φωνή.»  

 

… ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΕΙΝΑΙ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ, ΚΑΘΕ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ …

Μια συνέντευξη που παραχώρησε ο Κορνήλιοs Καστοριάδηs (1922-1997)

Μια συνέντευξη που παραχώρησε ο Κορνήλιοs Καστοριάδηs (1922-1997)

Eρώτηση Δημοσιογράφου: Συχνά λέγεται ότι η Ελλάδα είναι «προβληματική», στην Ελλάδα «όλα γίνονται στον αέρα», «χωρίς προγραμματισμό», «χωρίς βάρος». Με τέτοιες διαπιστώσεις συμφωνούν πολλοί. Αλλά περιορίζονται συνήθως μόνο στις διαπιστώσεις. Γνωρίζω ότι η ελληνική κατάσταση σας απασχολεί βαθιά. Ποια είναι η ερμηνεία σας για όσα συμβαίνουν; Γιατί συμβαίνουν έτσι τα πράγματα στην Ελλάδα; Ποιες οι βαθύτερες αιτίες;
Καστοριάδης:Πρώτον, δεν ξέρω. Δεύτερον, στο μέτρο που μπορώ να ξέρω κάτι, είναι ότι η πολιτική ζωή του ελληνικού λαού τελειώνει περίπου το 404 π.χ.
Δημοσιογράφος: Νομίζω ότι θα ενοχλήσει πολύ αυτή η διατύπωσή σας.
Καστοριάδης: Τι να κάνουμε. Μιλώ για την πραγματική πολιτική ζωή του λαού ως αυτόνομου παράγοντα. Δεν μιλώ για μάχες, για αυτοκράτορες, για Μεγαλέξανδρους και Βασίλειους Βουλγαροκτόνους. Μετά τον πέμπτο π.Χ. αιώνα και την αυτοκυβέρνηση του λαού στις δημοκρατικές πόλεις -και πάντως, μετά τον περίεργο τέταρτο π.Χ. αιώνα- η ελληνική ελευθερία πεθαίνει. Οι ελληνικές πόλεις γίνονται υποχείριες των βασιλέων της Μακεδονίας. Βεβαίως, ο Αλέξανδρος και οι διάδοχοί του παίζουν έναν κοσμοϊστορικό ρόλο. Κατακτούν την Ασία και την Αίγυπτο. Διαδίδουν την ελληνική γλώσσα και παιδεία. Αλλά πολιτική ζωή, πλέον, δεν υπάρχει. Τα βασίλεια των διαδόχων του Αλεξάνδρου, ως πολιτική συγκρότηση, είναι ουσιαστικά μοναρχίες. Εξάλλου, καθώς ξέρουμε, ο ίδιος ο Αλέξανδρος αντιμετώπισε στασιασμό των Ελλήνων που είχε πάρει μαζί του, διότι ήθελε να τους υποχρεώσει να γονυπετούν μπροστά του, όπως οι Πέρσες μπροστά στο Μεγάλο Βασιλέα – πράγμα ανθελληνικότατο. Σε όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής οι ελληνικές πόλεις, με λίγες περιθωριακές και παροδικές εξαιρέσεις, αποτελούν παιχνίδια στα χέρια των ελληνιστικών δυναστειών. Ακολουθεί η ρωμαϊκή κατάκτηση, κάτω από την οποία οι ελληνικές πόλεις δεν έχουν παρά μόνον κοινοτική ζωή. Κατόπιν, έρχεται η βυζαντινή αυτοκρατορία. Το Βυζάντιο είναι μια ανατολική, θεοκρατική μοναρχία. Στο Βυζάντιο η πολιτική ζωή περιορίζεται στις ίντριγκες της Κωνσταντινούπολης, του αυτοκράτορα, των “δυνατών” και των ευνούχων της αυλής. Και βεβαίως, τα σχολικά μας βιβλία δεν αναφέρουν ότι στη βυζαντινή αυλή υπήρχαν ευνούχοι, όπως σ΄ αυτήν του Πεκίνου.
Δημοσιογράφος: Όλα αυτά αφορούν ένα πολύ μακρινό ιστορικό παρελθόν. Η Ελλάδα ως σύγχρονο νεοελληνικό κράτος έχει, ήδη, ιστορία εκατόν εβδομήντα ετών. Θα θέλατε να επικεντρώσετε σ΄ αυτή την περίοδο;
Καστοριάδης: Μα, αυτή η περίοδος είναι ακατανόητη χωρίς τους είκοσι έναν αιώνες ανελευθερίας που προηγήθηκαν. Λοιπόν, μετά το Βυζάντιο έρχεται η τουρκοκρατία. Μην ανησυχείτε, δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Θα αναφέρω μόνο ότι επί τουρκοκρατίας όση εξουσία δεν ασκείται απευθείας από τους Τούρκους, ασκείται από τους κοτζαμπάσηδες (τους εντολοδόχους των Τούρκων), οι οποίοι κρατούν τους χωριάτες υποχείριους. Συνεπώς, ούτε σ΄ αυτή την περίοδο μπορούμε να μιλήσουμε για πολιτική ζωή. Όταν αρχίζει η Επανάσταση του 1821, διαπιστώνουμε από τη μια μεριά τον ηρωισμό του λαού και από την άλλη, σχεδόν αμέσως, την τεράστια αδυναμία να συγκροτηθεί μια πολιτική κοινωνία. Την επομένη της πτώσης της Τριπολιτσάς αρχίζουν οι εμφύλιοι πόλεμοι.
Δημοσιογράφος: Πού οφείλεται αυτή η «τεράστια αδυναμία να συγκροτηθεί μια πολιτική κοινωνία»; Ποιοι είναι οι λόγοι;
Καστοριάδης:   Ουδείς μπορεί να δώσει απάντηση στην ερώτησή σας για ποιο λόγο, κάποιος, σε μιαν ορισμένη στιγμή, δεν δημιούργησε κάτι. Η συγκρότηση ενός λαού σε πολιτική κοινωνία δεν είναι δεδομένη, δεν είναι κάτι που χαρίζεται, αλλά κάτι που δημιουργείται. Μπορούμε απλώς να διαπιστώσουμε ότι, όταν απουσιάζει μια τέτοια δημιουργία, τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης κατάστασης διατηρούνται ή αλλάζουν μόνο μορφή.
Δημοσιογράφος: Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτά στην ελληνική περίπτωση;
Καστοριάδης: Ορισμένα τα εντοπίζουμε, ήδη, στους εμφύλιους πολέμους της Επανάστασης του 1821. Βλέπουμε, για παράδειγμα, ότι η νομιμοφροσύνη και η αλληλεγγύη έχουν τοπικό ή τοπικιστικό χαρακτήρα, ισχυρότερο συχνά από τον εθνικό. Βλέπουμε, επίσης, ότι οι πολιτικές κατατάξεις και διαιρέσεις είναι συχνά σχετικές με τα πρόσωπα των «αρχηγών» και όχι με ιδέες, με προγράμματα, ούτε καν με “ταξικά” συμφέροντα. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι η στάση απέναντι στην εξουσία. Στην Ελλάδα, μέχρι και σήμερα, το κράτος εξακολουθεί να παίζει τον ρόλο του ντοβλετιού, δηλαδή μιας αρχής ξένης και μακρινής, απέναντι στην οποία είμαστε ραγιάδες και όχι πολίτες. Δεν υπάρχει κράτος νόμου και κράτος δικαίου, ούτε απρόσωπη διοίκηση που έχει μπροστά της κυρίαρχους πολίτες. Το αποτέλεσμα είναι η φαυλοκρατία ως μόνιμο χαρακτηριστικό. Η φαυλοκρατία συνεχίζει την αιωνόβια παράδοση της αυθαιρεσίας των κυρίαρχων και των «δυνατών»: ελληνιστικοί ηγεμόνες, Ρωμαίοι ανθύπατοι, Βυζαντινοί αυτοκράτορες, Τούρκοι πασάδες, κοτζαμπάσηδες, Μαυρομιχάληδες, Κωλέττης, Δηλιγιάννης.
Δημοσιογράφος: Εξαιρέσεις δεν βλέπετε να υπάρχουν; Εξαιρέσεις εντοπισμένες κυρίως στον 19ο και στον 20ό αιώνα;
Καστοριάδης: Ε, υπάρχουν δυο-τρεις εξαιρέσεις: ο Τρικούπης, ο Κουμουνδούρος, το βενιζελικό κίνημα στην πρώτη περίοδό του. Αλλά τα όποια αποτελέσματά τους καταστράφηκαν από τη δικτατορία του Μεταξά, την Κατοχή, τον Εμφύλιο, τον ρόλο του παλατιού, τη δικτατορία της 21ης Απριλίου, την πασοκοκρατία. Στο μεταξύ, μεσολάβησε ο σταλινισμός που κατόρθωσε να διαφθείρει και να καταστρέψει αυτό που πήγαινε να δημιουργηθεί ως εργατικό και λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα τα πληρώνουμε ακόμη. Μου ζητάτε να σας εξηγήσω. Μπορείτε να μου εξηγήσετε εσείς, γιατί οι Έλληνες, που σκοτώνονταν εννέα χρόνια, για να απελευθερωθούν από τους Τούρκους, θέλησαν αμέσως μετά ένα βασιλιά; Και γιατί, αφού έδιωξαν τον Όθωνα, έφεραν τον Γεώργιο; Και γιατί μετά ζητούσαν “ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά”;
Δημοσιογράφος: Μα, οι δικές σας απαντήσεις ενδιαφέρουν ιδίως όταν αφορούν ερωτήματα που εσείς θέτετε. Θα θέλατε, λοιπόν, να διατυπώσετε τις απόψεις σας;
Καστοριάδης: Σύμφωνα με την παραδοσιακή «αριστερή» άποψη, όλα αυτά τα επέβαλαν η Δεξιά, οι κυρίαρχες τάξεις και η μαύρη αντίδραση. Μπορούμε όμως να πούμε ότι όλα αυτά τα επέβαλαν στον ελληνικό λαό ερήμην του ελληνικού λαού; Μπορούμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε τι έκανε; Δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν; Σε μιαν τέτοια περίπτωση αυτός ο λαός θα ήταν ένα νήπιο. Εάν όμως είναι νήπιο, τότε ας μη μιλάμε για δημοκρατία. Εάν ο ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, τότε, ας του ορίσουμε έναν κηδεμόνα. Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα.
Δημοσιογράφος: Πώς την εννοείτε αυτή την ευθύνη;
Καστοριάδης: Δεν δικάζουμε κανέναν. Μιλάμε για ιστορική και πολιτική ευθύνη. Ο ελληνικός λαός δεν μπόρεσε έως τώρα να δημιουργήσει μια στοιχειώδη πολιτική κοινωνία. Μια πολιτική κοινωνία, στην οποία, ως ένα μίνιμουμ, να θεσμισθούν και να κατοχυρωθούν στην πράξη τα δημοκρατικά δικαιώματα τόσο των ατόμων όσο και των συλλογικοτήτων.
Δημοσιογράφος: Θέλετε να πείτε ότι -αντιθέτως- σε άλλες χώρες, στη Δυτική Ευρώπη.
Καστοριάδης: Εκεί, αυτό έγινε! Ο μακαρίτης ο Γιώργος Καρτάλης έλεγε κάνοντάς μου καζούρα στο Παρίσι το 1956:«Κορνήλιε, ξεχνάς ότι στην Ελλάδα δεν έγινε Γαλλική Επανάσταση». Πράγματι, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει εποχή που ο λαός να έχει επιβάλει, έστω και στοιχειωδώς, τα δικαιώματά του.  Και η ευθύνη, για την οποία μίλησα, εκφράζεται με την ανευθυνότητα της παροιμιώδους φράσης: «εγώ θα διορθώσω το ρωμέικο;».   -Ναι, κύριε, εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο, στο χώρο και στον τομέα όπου βρίσκεσαι

*Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Κωνσταντινούπολη, 11 Μαρτίου 1922- Παρίσι, 26 Δεκεμβρίου 1997) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, οικονομολόγος και ψυχαναλυτής. Συγγραφέας του έργου Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας, διευθυντής σπουδών στην Σχολή Ανωτέρων Σπουδών Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού από το 1979, και φιλόσοφος της αυτονομίας, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του 20ου αιώνα.

ΚΙΚΕΡΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΕΡΤΑΤΑ ΑΓΑΘΑ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΕΡΤΑΤΑ ΚΑΚΑ

Κείμενα Επικούρειας Φιλοσοφίας

*Η παρακάτω δημοσίευση, έχει αναρτηθεί με την άδεια του συγγραφέα

http://www.epicuros.gr/kombos/a_arthra_de_finibus.htm